BÁN VỊT NỘI (PHEN NÀY MỖ QUYẾT VẪN BUÔN VỊT)

TIẾT CANH VỊT


"Đọc hết mới là kẻ trọng đạo lý, hiểu hết mới mong có nhân cách hơn người".

Nguồn: Chôm chỉa và bịa đặt bởi Lê Bá Nổ

Nhà mỗ có nuôi 1 đàn vịt siêu thịt, trong đàn có một con tự nhận là mình có tài cao nhất thiên hạ, nhưng vì không có người thưởng thức, cũng chả ai trọng dụng, mỗ thì chả thèm để ý tới nó mỗi khi nó trỗ tài, nên suốt ngày nó đi hết chuồng này đến chuồng kia than thở. Nó đâm ra buồn chán, buồn chán chính nó, buồn chán cả đàn vịt mái yêu thương của nó và nó sinh cáu bẳn, cục cằn, cục cằn đến mức những tiếng “cạp cạp” của loài vịt mà nó cũng bỏ và rồi nó liền sáng tạo ra một thứ ngôn ngữ mới toanh, đi đâu nó cũng dùng, khiến cho đàn vịt phẫn nộ. Chuyện này gây phiền toái cho nó rất nhiều, không những phiền toái cho nó mà còn phiền toái cho cả nền văn hóa Việt khiến cho các nhà ngôn ngữ học, triết học, văn hóa học, sử học… phải đau đầu tra từ điển, truy tìm nguồn gốc của mớ ngôn ngữ hỗn độn và tối nghĩa này trong tất cả những gì họ có thể. Nó buồn chán, nó thất vọng, nó chê bai, nó chửi bới, nó văng tục… nó than thở cũng chỉ vì nó nghĩ nó có tài trong bụng mà không có người dùng, chủ của nó là mỗ thì lúc nào cũng dọa thịt đánh tiết canh nên nó thất vọng thê thảm.

Một hôm mỗ đang lùa cả đàn ra đồng, nó liền nhào tới hỏi mỗ:
- Ông chủ ơi! Thiên hạ to lớn, không có chỗ để cho tôi đặt chân chăng, chẳng lẽ tôi phải nằm chết dí ở trong đàn vịt của ông chờ ngày lên đĩa à?”
Mỗ nén cơn thèm tiết canh và nhẹ nhàng khuyên:
- Thiên hạ to lớn, chỗ này không phải nơi để ngươi đặt chân là gì? Chuồng mỗ làm đủ lớn để vịt mái đẻ trứng, đủ chỗ cho chú đú đỡn, đủ rộng cho chú vỗ cánh mỗi khi bèo, cám dính người. Chú còn đòi hỏi gì cao xa mà không biết tự hài lòng với bản thân?

Nó lại gặng:

- Nhưng con muốn như con chim hồng chim hộc bắt cá bể khơi. Con muốn như chị thiên nga bay ngang bầu trời. Con muốn giống anh đại bàng tinh anh, móng nhọn. Con muốn như chị cú mèo có dung mạo đẹp đẽ…

Mỗ tóm 2 chân nó lên và bảo:

- Này con vịt đực ngu đần và kiêu ngạo kia? Còn ta thì muốn ngươi vào nồi luộc, tiết của ngươi thì được làm tiết canh. Thân thể ngươi đem làm món xáo măng. Ngươi thỏa lòng rồi chứ?

BÀN:
Người kiêu ngạo thì giống như toà nhà xây trên cát, xây mộng ảo trên mây để rồi chết lúc nào không biết. Mà có khi đến khi chết họ vẫn không biết mình đã chết để rồi suốt ngày chỉ là cái vong vật vờ đi tìm thân xác của mình. Thương thay!
Mà kiêu ngạo là gì? Người kiêu ngạo là người nghĩ về mình quá cao, cho mình là quan trọng và có giá trị hơn tất cả mọi người. trên đời này không gì khó chịu bằng phải đối diện một người kiêu ngạo, vì người có tính kiêu ngạo luôn cho mình là hay mà không bao giờ thấy cái hay cái tốt nơi người khác. Người đó không chấp nhận người khác bằng mình chứ đừng nói đến chuyện chấp nhận người khác hơn mình. Kiêu ngạo là không biết mà phách lối, không học mà đòi dạy người khác…
Vì sao họ lại như thế? Là vì họ học chưa tới nơi tới chốn, họ chỉ mới học ghép vần nhưng khoái phun ra thơ, họ mới viết thạo đã đi dung ngôn từ để thể hiện những lời chợ búa. Tóm lại, họ chỉ mới bước chân đứng nơi thềm cửa nhà đã la lên: “Trong nhà chẳng có gì đáng quan tâm”…Họ đến lớp học, mới thấy ông thầy, đã chê ông thầy này dở, ông thầy kia kém…
Họ biết được vài kỹ xảo, học được vài chữ thì liền coi đó như mình đã học hết chữ của thiên hạ để rồi họ nghĩ họ đứng trên đầu thiên hạ và thiên hạ đều chả ra gì, chỉ là cái ụ đất để họ dẫm lên. Chính điều này đã khiến người khác nhìn vào và cảm thấy thương hại, tội nghiệp cho họ.

Mỗ cũng vậy! Mỗ tội nghiệp cho con vịt của mỗ lắm. Giá như nó khiêm tốn một chút, nó biết học hỏi một chút, biết đâu một ngày nào đó nó sẽ vỗ cánh bay được vài mét và thốt lên: Trời đất bao la như thế nầy, từ xưa đến nay ta chỉ nghĩ trời cao không quá giàn mướp, biển rộng không qua bờ ao…”.
Đấy! Người kiêu ngạo cũng như thế: ở đâu họ cũng cảm thấy không xứng đáng cho mình đặt chân, vì họ cho mình vượt trội hơn tất cả.

Cho nên:

Hình hài của mẹ của cha
Trí khôn đời dạy, đói no tự mình
Sang hèn trong kiếp nhân sinh
Buồn vui sướng khổ thường tình thế thôi
Không hơn hãy cố gắng bằng người
Cho thiên hạ khỏi ai cười ai khinh

Có chí thì ham học
Bất chí thì ham chơi
Trí khôn tạo nên người
Đức nhân tìm ra bạn
Thành đạt nhờ đức dày
Làm nên nhờ có thầy
Đủ đầy nhờ có bạn
Gái ngoan nhờ đức hạnh
Trai mạnh nhờ lực cường
Tươi đẹp lắm người thương
Lực cường nhiều kẻ mạnh
Dễ thích nghi thì sống
Biết năng động thì nên
Đủ tài trí làm nên
Đủ sức bền thì thắng
Biết mình khi hoạn nan
Hiểu bạn lúc gian nguy
Nghèo hèn bởi tự ti
Ngu si vì tự phụ
Tài đức cao hơn phú
Hạnh phúc đủ hơn giàu
Sống trung tín bền lâu
Tình nghĩa sâu hạnh phúc
Đủ tài thì đỡ cực
Đủ sức thì đỡ nghèo
Dốt nát hay làm theo
Hiểu biết nhiều thì lợi
Hỏng việc thì hấp tấp
Va vấp bởi vội vàng
Cảnh giác với lời khen
Bình tâm nghe lời trách
Quá nghiêm thì ít bạn
Dễ dãi bạn khinh nhờn
Không hứa hão là khôn
Không tin xằng ít vạ
Làm ơn đừng mong trả
Được ơn nhớ đừng quên
Nhu nhược bị ép trèn
Quá cương thì bị gãy
Cái quý thì khó thấy
Dễ lấy thường của tồi
Của rẻ là của ôi
Dùng người tội sinh vạ
Đẹp lòng hơn tốt mã
Nền nã hơn kiêu kì
Thận trọng từng bước đi
Xét suy khi hành động
Hiểu biết nhiều dễ sống
Luôn chủ động dễ thành
Thận trọng trước lợi danh
Giữ mình đừng buông thả
Tránh xa phường trí trá
Tai vạ bởi nể nang
Tài giỏi chớ khoe khoang
Giàu sang đừng kênh kiệu
Học bao nhiêu vẫn thiếu
Học bao nhiêu chẳng thừa
Nhân đức nhờ bán mua
Được thua không nản trí
Đủ đức tài bớt lụy
Đủ dũng khí chẳng hàng
Có vợ đảm thì sang
Có bạn vàng thì quý
Đói nghèo vì bệnh sĩ
Quẫn trí dễ làm liều
Tỉnh táo với tình yêu
Biết điều khi yếu thế
Lo việc nhà chớ kể
Ân nghĩa chớ đếm đong
Người phúc lộc nhờ nguồn
Sống bất nghĩa tai ương
Sống bất lương tù ngục
Phải cầu xin là nhục
Phải khuất phục là hèn
Hay đố kị nhỏ nhen
Hay ép trèn độc ác
Lắm gian truân càng sáng
Nhiều hoạn nạn càng tinh
Với mình phải nghiêmminh
Với chúng sinh thân ái
Đang thắng phòng khi bại
Gặt hái phòng mất mùa
Thói quen thường khó chừa
Say sưa thường khó tỉnh
Sống ỉ lại ăn sẵn
Dễ bạc phân tán mình
Sống dựa dẫm ngu đần
Sống bất cần phá sản
Hay đua đòi hoạn nạn
Quá nể bạn tai ương
Gia đình trọng yêu thương
Sống nhịn nhường hỉ hả
Thiếu tình thương man trá
Gắn vàng đá cũng tan
Biết dạy dỗ con ngoan
Chịu bảo ban con giỏi
Tinh khôn nhờ học hỏi
Cứng cỏi nhờ luyện rèn
Sống vì nhau dễ bền
Sống vì tiền đổ vỡ
Rèn con từ mới nở
Khuyên vợ lúc mới về
Muốn hiểu cần lắng nghe
Khốn nạn quên mẹ cha
Tốt đẹp hãy bày ra
Xấu xa nên đậy lại
Có ích thì tồn tại
Có hại thì diệt vong
Nhiều tham vọng long đong
Lắm ước mong lận đận
Hay vội vàng hối hận
Quá cẩn thận lỗi thời
Biết được người là sáng
Hiểu được bạn là khôn
Khiêm tốn là tự tôn
Kiêu căng là tự sát
Hứa trước thì khó đạt
Hèn nhát thì khó thành
Thù hận bởi lợi danh
Tranh giành vì chức vị
Giàu sang hay đố kị
Tài trí sinh ghét ghen
Tham giàu thì cuồng điên
Tham quyền thì độc ác
Vì tiền thì dễ bạc
Vì tình nghĩa bền lâu
Người hiểu nói trọn câu
Người dốt tâu phách lối
Có quyền thì hám lợi
Có tội thường xum xoe
Khờ dại hay bị lừa
Nó bừa hay vạ miệng
Đa ngôn thì tai tiếng
Ngậm miệng dễ được tin
Hám lợi hay cầu xin
Hám quyền hay xu nịnh
Thật thà hay oan trái
Thẳng thắn hay bị hại
Thông thái hay bị ngờ
Chiều con quá con hư
Tiền của dư con hỏng
Giàu mạnh thường thao túng
Nghèo vụng dễ theo đuôi
Người tài giỏi khó chơi
Kẻ trây lười khó bảo
Thành tâm thì đắc đạo
Mạnh bạo việc dễ thành
Quân tử thì trọng danh
Tiểu nhân thì trọng lợi
Bất tài hay đòi hỏi
Lộc lõi khó khiêm nhường
Tình nghĩa thường khó quên
Nợ nhân duyên khó trả
Khó thuần phục kẻ sĩ
Khó phòng bị tướng tài
Biết chấp nhận thảnh thơi
Hay hận đời đau khổ
Của quý thì khó giữ
Con cầu tự khó nuôi
Nhà dư của hiếm hoi
Nhà lắm người bạc cạn
Khó gần người quá sạch
Vắng khách tại quá nghèo
Dễ nổi danh kị hiền
Dễ kiếm tiền khó giữ
Kiếp người là duyên nợ
Lành vỡ lẽ thường tình
Bại thành từ lực trí
Thời gian đừng uổng phí
Biết suy n