Trung quốc và đồ sứ (China & chinaware)

Trung quốc và đồ sứ (China & chinaware)

Từ China trong tiếng Anh vừa có ý nghĩa “Trung Quốc ” lại có ý nghĩa “Đồ Sứ” . Từ lâu , TQ đã được gọi là “Nước sứ ” , vậy , TQ và đồ sứ có cội nguồn gì không?

Tài liệu khảo cổ đã minh chứng , tiền thân của đồ sứ là sứ xanh nguyên thủy , là sản vật của giai đoạn từ đồ gốm quá độ sang đồ sứ , vừa có đặc điểm của sứ , đồng thời để lại dấu vết của đồ gốm nguyên thủy . Đồ sứ xanh nguyên thủy của TQ được phát hiện tại di chỉ văn hóa Long Sơn huyện Hạ Tây Sơn , đến nay đã có khoảng 4200 năm .

Đồ sứ chân chính của TQ xuất hiện tại thời kỳ Đông Hán < năm 23-220 công nguyên > , Đồ sứ trước hết xuất hiện tại tỉnh Chiết Giang miền Nam . Sau đó , kỹ thuật làm đồ sứ đã từ miềm Nam truyền đến miền Bắc và được phát triển nhanh chóng . Trong đó sự kiện quan trọng nhất là việc sản xuất sứ trắng .Sứ trắng diễn biến từ sứ xanh, sự khác biệt giữa hai loại đồ sứ này chủ yếu là tại mộc và hàm lượng sắt trong chất men . Nếu đất sứ hàm lượng sắt ít thì mộc trắng , hàm lượng sắt nhiều thì màu tối hơn , hiện lên mầu tro , mầu ghi và mầu ghi sẫm . Riêng nói về sự phát triển của đồ sứ , đã được phát triển từ tráng men mầu đơn nhất đến nhiều màu , nhưng phần lớn đồ sứ có mầu đều lấy mầu trắng làm nền để tô thêm các mầu sắc khác . Vì vậy , việc sản xuất sứ trắng có ý nghĩa cực kỳ sâu xa đối với việc phát triển đồ sứ .

Trong thời kỳ Đời Đường và Đời Tống từ thế kỷ 11 đến đầu thế kỷ 13 công nguyên , kỹ thuật sản xuất gốm sứ của TQ tiếp tục được phát triển . Chính đồ gốm tráng men ba mầu Đời Đường là hàng mỹ nghệ được sản xuất trong thời kỳ này , chủ yếu là tráng men lên phôi và gây nên sự biến đổi hóa học trong quá trình nung . Đồ gốm tráng men ba mầu Đời Đường đã hấp thụ những đặc điểm mỹ nghệ của tranh thủy mặc và tượng nặn của TQ , trang trí đồ án bằng các hình thức dán , khắc , vẽ v.v , cùng lúc dùng men đỏ , men xanh và men trắng trên một đồ gốm , sau khi nung trong nhiệt độ cao , men ba mầu hòa vào nhau , ba mầu đã trở thành có rất nhiều mầu sắc , gây cho người xem một thị giác rực rỡ nhiều mầu , đó là đặc điểm của đồ gốm tráng men ba mầu Đời Đường TQ .

Đời Minh < năm 1368-1644 công nguyên > và Đời Thanh < năm 1644-1911 công nguyên > là thời kỳ sản xuất đồ sứ phồn thịnh nhất TQ , số lượng và chất lượng về sản xuất đồ sứ đã đạt đến đỉnh cao . Việc xác định thành phố Cảnh Đức Trấn ở miền Nam là “thủ đô sứ” đã khiến các lò nung đồ sứ Cảnh Đức Trấn thống trị làng sứ của Đời Minh và Đời Thanh trong suốt mấy trăm năm , mãi cho đến nay , đồ sứ cao cấp nhất TQ vẫn được sản xuất tại đây . Ngay từ thế kỷ thứ 8 đồ sứ TQ đã bắt đầu bán sang nước ngoài . Trước đó , “con đường tơ lụa ”nổi tiếng đã triển khai sự giao lưu thương mại và văn hóa giữa TQ với nước ngoài , TQ được coi là “Nước Tơ ” . Sau thế kỷ thứ 8 , TQ lại bắt đầu nổi tiếng thế giới về “Nước Sứ” cùng với đồ sứ TQ bán sang nước ngoài .

Đồ sứ TQ ban đầu chủ yếu xuất khẩu sang khu vực Châu Á . Bước sang thế kỷ 17 , hoàng thất và cung đình Tây Âu bắt đầu dấy lên cơn sóng tàng trữ đồ sứ TQ . Sau khi Bồ Đào Nha mở đường hàng hải mới , đồ sứ cũng trở thành món quà quý hiếm nhất trong xã hội Châu Âu . Lúc đó , phong cách nghệ thuật Rococo lưu hành tại Châu Âu mang đặc sắc là sinh động , tươi đẹp , nhẹ nhàng và tự nhiên , tác phong nghệ thuật này có hiệu quả như nhau với phong cách nghệ thuật TQ là tinh vi , dịu dàng ,xinh xắn và tao nhã . Điều này cũng đã xúc tiến việc lưu hành mặt hàng đậm đà phong cách TQ trong đó kể cả đồ sứ trong cả xã hội Châu Âu . Theo thống kê chưa đầy đủ , thế kỷ 17 , bình quân mỗi năm TQ xuất khẩu khoảng 200 nghìn đồ sứ , bước sang thế kỷ 18 , năm nhiều nhất lên tới khoảng 1 triệu chiếc . Đồ sứ TQ bán chạy trên thế giới và trở thành mặt hàng mang tính chất thế giới . Từ China cũng truyền bá rộng rãi khắp nước Anh và lục địa Châu Âu cùng với đồ sứ TQ , trở thành đại danh từ của đồ sứ , khiến “TQ” và “Đồ sứ ”trở thành một từ ngữ nghĩa đôi gắn chặt với nhau . Về sự biến đổi này rút cuộc được xác định từ bao giờ không ai biết được , nhưng điều có thể khẳng định là , chính vì TQ đạt được thành tựu rực rỡ về đồ sứ thời cổ cũng như con đường truyền bá đồ gốm sứ sau đó , đã khiến mặt hàng đậm đà mầu sắc TQ này được nhân dân thế giới yêu thích , và luôn luôn gắn chặt TQ với đồ sứ .