Khởi nghĩa Yên Thế qua ảnh

Khởi nghĩa Yên Thế qua ảnh

Khởi nghĩa Yên Thế là một cuộc đối đầu vũ trang giữa những người nông dân ly tán tại vùng Yên Thế Thượng và sau đó là Thái Nguyên, đứng đầu bởi Hoàng Hoa Thám tứcĐề Thám, với quân Pháp, khi Pháp vừa kết thúc chiến tranh với Trung Quốc và bắt đầu kiểm soát toàn bộ vùng Bắc kỳ vào những năm cuối thế kỷ 19 trong lịch sử Việt Nam. 

Hùm thiêng Yên Thế

Cuộc khởi nghĩa của Ðề Thám là một trong những cuộc khởi nghĩa vũ trang lớn nhất trong lịch sử đấu tranh chống Pháp của dân tộc Việt Nam và cũng là một trong những cuộc khởi nghĩa cuộc khởi nghĩa duy nhất mà người Pháp đã lưu lại trên bưu thiệp.
Sau hoà ước Quí mùi (1883) chấp nhận sự bảo hộ của Pháp ở Bắc kỳ, Vua kêu gọi dân chúng nổi lên chống Pháp. Ðề Ðốc Trương Văn Thám đã hưởng ứng phong trào này và nổi dậy chống Pháp chiếm giữ các vùng Bắc Giang, Thái Nguyên và Hưng Hóa. Dân chúng gọi ông là Ðề Thám.
Pháp đem quân đánh mãi mà không được nên năm 1894, Pháp phải xử hoà với ông, cho ông cai quản 22 xã trong vùng Yên Thế, Ðề Thám lập căn cứ ở Chợ Gò. Dân chúng gọi ông là "Hùm thiêng Yên Thế". Nhưng hai năm sau thì Ðề Thám lại nổi lên đánh Pháp, tới năm 1898 thì Pháp lại xin ký hoà ước nhường cho ông thêm nhiều quyền lợi nữa. Ðề Thám sống yên cho tới năm 1905 thì lại nổi dậy đánh Pháp một lần nữa (những tấm hình ông chụp với gia đình là trong khoảng thời gian này).
Năm 1908, Ðề Thám quyết định đánh một cú lớn để chiếm thành Hà Nội nên đã âm mưu với những người đầu bếp để bỏ thuốc độc (bột datura) cho 200 lính Pháp giữ thành ăn, nhưng vì liều thuốc hơi yếu nên lính Pháp chỉ bị lảo đảo chứ không chết, cuộc âm mưu bất thành.
Ðầu năm 1909, quân đội Pháp quyết định mở chiến dịch lớn để tấn công Ðề Thám trong tận sào huyệt, Ðề Thám thua nên bỏ trốn vào rừng. Pháp ra giải thưởng 25.000 đồng cho ai bắt hay giết được Ðề Thám. Có ba tay lãng tử người Tàu vì ham tiền nên tìm đến Ðề Thám để xin gia nhập rồi thừa lúc ban đêm ông ngủ mà xúm đến chặt đầu ông đem về lãnh thưởng ngày 10 tháng 2 năm Quí sửu (18/3/1913), chấm dứt một cuộc kháng chiến kéo dài trên một phần tư thế kỷ.

Gia đình bố vợ của Đề Thám bị bắt



Yen The - NHA NAM (1906-07) -- Pirates SoumisionnairesHình chụp đại gia đình của Đề Thám sum họp ở Nhã Nam, Yên Thế, trong thời gian trước ngày bị bắt hết.



TONKIN - Nah-Nam - Singe des Forêts du Yen-Thé - Le Semnopithèque Kahau. Jeune mâle
Bắc Kỳ - Nhã Nam - Khỉ trong rừng Yên Thế



TONKIN -- CHO GO - YEN-THE -- POSTE MILITAIRE, BLOCKAUSS CASANOVA
Chợ Gồ, căn cứ địa của Đề Thám, sau khi bị quân Pháp chiếm và xây dựng thêm đồn bót



YEN THE - CHO GO -- PORTE D'ENTREE DU FORTIN DU DE-THAM
Lối vào thành lũy của Đề Thám tại Chợ Gồ


Yen-Thé -- Grande Pagode du Dé-Tham à Cho-Go
ngôi chùa lớn ở Chợ Gồ, Yên Thế



Pirate de Yen-Thé, interrogatoire à Cho Go - 1909
hỏi cung một nghĩa quân bị bắt ở Chợ Gồ, 1909



Yen-Thé - Interrogatoire d'un pirate à Cho Go, fief du Dé Tham, après l'occupation du repaire, le 30 janvier 1909, par les troupes du colonel Bataille.
hỏi cung một nghĩa quân tại Chợ Gồ



TONKIN YEN THE - PAGODE DES SERMENTS
Ngôi chùa nơi mỗi tháng nghĩa quân Đề Thám lại đến để thề trung thành với phong trào khởi nghĩa.



Yen-Thé - Blessé du 10e Colonial au combat du 11 février, quittant le poste de Motrang, Caporal Guibert, 1909
lính Pháp bị thương trong trận ngày 11-2-1909 tại Yên Thế


Yen-Thé -- Mo trang. Les Blessés du Combat du 11 Février,10ème Colonial.



YEN-THE -- Partisan blessé transporté sur une litière -- Fortin du DE THAM
chuyển lính bị thương ra khỏi thành của Đề Thám



Yen-Thé - Motrang -- Mise en bière d'un soldat français. 1909
chôn cất lính Pháp tử trận tại Yên Thế, 1909


Yên Thế - Chuyển thương binh tại căn cứ Chợ Gồ của Đề Thám


TONKIN - Yen-Thê - Une halte à hauteur de Cau-Ré - Groupe Lecanu



TONKIN.YEN THE - CONSTRUCTION DU POSTE DE DUONG VUONG
xây dựng một đồn lính trong vùng Yên-Thế



TONKIN YEN-THE -- Cuisine en plein vent à MOTRANG 1910
Lính Pháp nấu ăn ngoài trời


TONKIN - Yen-Thé - Motrang - Boucherie en plein vent - 10e Colonial, 1909-10


YEN THÊ - Soldats du 10 e Colonial construisant les tranchées


Yen-Thé. Cases abris définitifs de nos troupiers à Motrang.



Tonkin Yen-Thé - Chef Man et ses partisans opérant contre le Dé-Tham
Thủ lĩnh người Mán và các quân sĩ hoạt động chống Đề Thám


Yên Thế, Bắc Kỳ - Nhóm quân sĩ người Mán dưới quyền thủ lĩnh Phạm Quế Thắng ở Vũ Nhai



LANGSON, Tonkin - Poste Militaire dans la Région du Yen Thé
Một đồn lính Pháp trong vùng Yên-Thế


Ba-Biều, cánh tay mặt của Ðề-Thám bị giết trong trận đánh ngày 16-8-1909



Yen-Thé -- 2ième femme de Ca-Rinh
Người vợ thứ hai của thủ lĩnh nghĩa quân Cả Rinh bị bắt.



YEN-THE -- Groupe de pirates des bandes de Dé-Tham
Nhóm nghĩa quân của Đề Thám. Hình chụp khi Đề Thám và Pháp còn hòa hoãn. Trong hình có hai thủ lĩnh nghĩa quân Yên Thế là Cả Rinh và Cả Huỳnh, đều là con nuôi của Đề Thám.



Ninh Binh - Pirates capturés en 1887 pendant le sìege de Ba-Dinh
Các nghĩa quân cuộc khởi nghĩa Ba Đình (do Ðinh Công Tráng chỉ huy tại Thanh Hóa 1887) bị bắt tại Ninh Bình



Tonkin - Ninh Binh - Femmes de pirates capturées dans les retranchements de Ba-Dinh
Vợ của các nghĩa quân cuộc khởi nghĩa Ba Đình (do Ðinh Công Tráng chỉ huy tại Thanh Hóa 1887) bị quân Pháp bắt.



TONKIN - Yen-Thé - Motrang - Inspection des armes avant le combat par les soldats de la 8e Cie - 10e Colonial, Groupe Mayer
Lính Pháp trong vùng Yên-Thế



YEN-THÊ - Le Dé-Tham entouré de ses petits enfants à Phuong-Xuong. 1910
Đề Thám bên các cháu của mình. Hình chụp trong khoảng thời gian ông cùng gia đình và các nghĩa quân của mình định cư tại Phồn Xương, tức là thời gian hòa hoãn lần thứ hai với Pháp, dài gần 11 năm (từ 1897 đến 1908).



Yen-Thé - Groupe de pirates (nommés) des bandes du Dé-Tham
"Yên Thế - Nhóm loạn quân của Đề Thám" . Bức ảnh này chụp khi quan hệ giữa Pháp và Đề Thám còn trong thời kỳ hoà hoãn. Đứng phía sau Đề Thám là một viên sĩ quan Pháp.




YEN-THÊ - Le beau-père du Dé-Tham arrêté dans le trai de Ké-Voi.
bố vợ của Đề Thám bị bắt



Yen The - Quan Hau, le plus vieux partisan du Dé-Tham et son gendre Quynh venant faire leur soumission
nghĩa quân lớn tuổi nhất cùng con rể của Đề Thám tên Quỳnh ra hàng


Deux pirates prisonniers. Le maigre est nommé Chi, caporal à la Cie d'ouvriers. Condamné à mort par contumace, capturé dans la forêt



YEN-THÊ. Transport à Motrang d´un partisan tué le 11 février. 1910
Huyện Yên Thế nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Bắc Giang, trong những năm 1884-1913 là căn cứ kháng chiến của cuộc khởi nghĩa Yên Thế, do Hoàng Hoa Thám lãnh đạo, chống Pháp xâm lược.



TONKIN - HANOÏ - une allée du jardin botanique, le Dimanche
Ngày chủ nhật trong Vườn bách thảo Hà Nội,



TONKIN - HANOI - Boutiques des marchands annamites dans la citadelle
Lính Pháp và hàng quán của người An Nam trong thành Hà Nội



Đề Thám "Ông vua Yên Thế"






Thị Nho, người vợ thứ 3 của Ðề Thám bị bắt